Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΣΛΑΜΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

Γιώργος Σχορετσανίτης  
Εκδόσεις Βήτα
 (Ο Γιώργος Σχορετσανίτης είναι Διευθυντής Χειρουργικής στο Παν/κό Νοσοκομείο Ηρακλείου.) 

Όσοι ενδιαφέρονται για την ιστορία γενικότερα της ιατρικής επιστήμης, θα βρουν αυτό το έργο εξαιρετικά ενδιαφέρον. Κάπου στην εισαγωγή ο συγγραφέας λυπάται για το γεγονός ότι το εκπαιδευτικό σύστημα στη χώρα του και γενικώς στη Δύση τους άφησε απληροφόρητους γι αυτή τη σπουδαία συνεισφορά των μουσουλμάνων γιατρών στην ιατρική.

   Προκειμένου να κατανοήσει κάποιος την ιστορία της δυτικής ιατρικής σήμερα, πρέπει να καταλάβει και να μάθει τι έλαβε χώρα στα αραβικά εδάφη στο χώρο της ιατρικής και όχι μόνο, μεταξύ του έβδομου και του δέκατου πέμπτου αιώνα, η χρονική περίοδος τουτέστιν που καλύπτεται στο παρόν βιβλίο. 

Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία βασικά τμήματα με συνολικά τριανταένα (31) κεφάλαια. Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει εννέα κεφάλαια, όπου ο συγγραφέας ασχολείται με μια σύντομη ιστορία του Ισλάμ ως νέας θρησκείας, την εξάπλωσή του στις διάφορες χώρες που φτάνει μέχρι τις μέρες μας, την προέλευση, την εμφάνιση και την εκρηκτική άνοδο της ισλαμικής ιατρικής, καθώς και το ρόλο των τζαμιών και των μεντρεσέδων που εμφανίστηκαν σταδιακά (madrasahs, ισλαμικά σχολεία, ιεροδιδασκαλεία), σε όλη τη διαδικασία της εκπαίδευσης των νεαρών μουσουλμάνων στα ισλαμικά χώματα εκείνη την ονομαζόμενη χρυσή ισλαμική εποχή, η οποία καλύπτει το χρονικό διάστημα από τον έβδομο έως τον δέκατο τέταρτο περίπου αιώνα. 

Στα 14 κεφάλαια του δεύτερου τμήματος, αναλύονται εκτενώς το θεωρητικό πλαίσιο των βασικών σπουδών (ανατομία, φυσιολογία, εμβρυολογία, γενετική, φαρμακολογία, η επιδημιολογία των ασθενειών, κλπ.), καθώς και οι επί μέρους ιατρικές ειδικότητες (παθολογία, οδοντιατρική, οφθαλμολογία, ΩΡΛ, νόσοι του ουροποιητικού συστήματος και ειδικότερα η λιθίαση αυτού, χειρουργική, δερματολογία, οδοντιατρική και ψυχιατρική. 

Στα τελευταία οκτώ κεφάλαια του τρίτου μέρους του βιβλίου, περιλαμβάνονται οι ιατρικές βιογραφίες των γιγάντων Αράβων γιατρών (Razes, Ibn Al Nafis, Ιμπν Σίνα, Al-Kindi, της οικογένειας των Bukhtishu, Ibn Zuhr, Al-Zahrawi) γραμμένες σε εκτενείς λεπτομέρειες. Το τελευταίο κεφάλαιο αναφέρεται στον Hunayn Ibn Ishaq (809-877μ.Χ.) και τον αντίκτυπο του μεταφραστικού κινήματος στην ανάπτυξη της ιατρικής ορολογίας στην αραβική γλώσσα και ακόμα στην μετέπειτα μετάδοση της ισλαμικής ιατρικής στην Ευρώπη, η οποία και οδήγησε στην Αναγέννηση.

Τα περισσότερα από τα κεφάλαια ασχολούνται με την ιατρική και την ολιστική θεωρία η οποία αποτελούσε πραγματικότητα εκείνες τις ημέρες, περιλαμβανομένων παραγράφων σχετικά με τη δομή και τη λειτουργία του ανθρωπίνου σώματος, τη θεραπευτική αγωγή, τη ειδική διατροφή και την δέουσα φαρμακευτική αγωγή, τη διάγνωση και την πρόγνωση, την ταξινόμηση των ασθενειών, τις κλινικές ειδικότητες και την προφητική ιατρική, ενώ τονίζεται ιδιαίτερα ο πολυσχιδής ρόλος των γιατρών και η υψηλή κοινωνική τους θέση. Κάθε κεφάλαιο ακολουθείται από μια παράγραφο από χρήσιμες βιβλιογραφικές αναφορές για περαιτέρω ενημέρωση του ενδιαφερόμενου αναγνώστη. Το βιβλίο αποτελείται από 405 σελίδες και περιέχει περισσότερες από εκατόν πενήντα εικόνες.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΣΤΟΝ ΕΙΚΟΣΤΟ ΑΙΩΝΑ

Αριστείδης Μπαλτάς 
Κώστας Στεργιόπουλος (επιμ.)
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

Τα πρωτότυπα κείμενα που απαρτίζουν τα κεφάλαια του ανά χείρας συλλογικού τόμου αποτελούν εξέλιξη των σημειώσεων που ανέλαβαν να εκπονήσουν φοιτητές και φοιτήτριες τα τελευταία είκοσι χρόνια για τις ανάγκες του μαθήματος «Φιλοσοφία και Επιστήμες στον εικοστό αιώνα» που διδάσκει ο Αριστείδης Μπαλτάς στο Διαπανεπιστημιακό (μεταξύ ΕΜΠ και ΕΚΠΑ) Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Φιλοσοφία και Ιστορία των Επιστημών και της Τεχνολογίας». Ο τόμος (όπως και το μάθημα) έχει χαρακτήρα εισαγωγικό: δεν προϋποθέτει εξειδικευμένες γνώσεις και έτσι απευθύνεται σε κάθε αναγνώστη ή αναγνώστρια με τα ανάλογα ενδιαφέροντα. 

Η κατευθυντήρια ιδέα είναι ότι οι μεγάλες επιστημονικές ρήξεις προκαλούν τη φιλοσοφία. Καθώς θίγουν τα βάθρα της κατανόησής μας για τον κόσμο και την επιστήμη, αυτές αιτούνται από τη φιλοσοφία να αποκριθεί και να αναδιοργανωθεί προκειμένου να προσφέρει την καταστατικά δική της νέα ενιαία κατανόηση.

Η παρουσίαση είναι πρωτότυπη. Οι εξελίξεις και αναδιαρθρώσεις που συγκρότησαν την αναλυτική φιλοσοφική παράδοση δεν παρουσιάζονται εδώ αυτοτελώς, όπως θα απαιτούσε η παραδεδομένη θεσμική διάκριση της φιλοσοφίας από την ιστορία και την κοινωνιολογία. Αντίθετα, συγκροτείται το σκαρίφημα ενός ενιαίου αφηγήματος που, ενόσω εστιάζει στη φιλοσοφία της επιστήμης, αποσκοπεί να αναδείξει τις σύνθετες σχέσεις τόσο μεταξύ επιστήμης και φιλοσοφίας όσο και τις σχέσεις των δύο με τις ευρύτερες κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες.

ΕΞΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Κοκκινάκης Γιάννης
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
 Η συγκρότηση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, 1776-1789

Το τελευταίο τρίτο του 18ου αιώνα οι λευκοί κάτοικοι των βρετανικών αποικιών της Βορείου Αμερικής κλήθηκαν να σταθμίσουν, αφενός, το κόστος που θα είχε η απαγκίστρωσή τους από ένα «σύστημα» εξουσίας και η σύγκρουσή τους με μια ισχυρή κυβέρνηση και, αφετέρου, το αντίτιμο της υποταγής σε αυτήν και της απώλειας των ελευθεριών τους. Σήμερα, γνωρίζοντας την απάντηση που έδωσαν στα διλήμματα της εποχής τους καθώς και τις συνθήκες που οδήγησαν στη συγκρότηση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, η απόφαση που έλαβαν, να εγκαταλείψουν τη θαλπωρή αλλά και να απαλλαγούν από τον επικίνδυνο εναγκαλισμό μιας αυτοκρατορίας, φαίνεται δικαιωμένη.

Η μελέτη αυτή επιχειρεί να αναλύσει τη διαδικασία με την οποία επήλθαν βαθιές κοινωνικές ρήξεις και αλλαγές στις νοοτροπίες των ανθρώπων, την οποία συχνά περιγράφουμε ως «η Αμερικανική Επανάσταση». Στο επίκεντρό της δέσποζαν ζητήματα που σήμερα έχουν τεθεί στο περιθώριο, όπως η άνιση αντιπροσώπευση ως αποτέλεσμα μη δημοκρατικών εκλογικών συστημάτων. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει την απόσταση που είμαστε υποχρεωμένοι να διανύσουμε για να επανακαθορίσουμε τα διακυβεύματα της πολιτικής. Οι κοινωνικές δυνάμεις που στήριξαν την Επανάσταση και, στη συνέχεια, διαχειρίστηκαν το νέο κράτος, δεν είχαν ούτε την ίδια προέλευση ούτε παρόμοιους στόχους. Το ρήγμα, πάντως, που προκάλεσε η δράση των απλών ανθρώπων, ακόμη και όταν αυτοί υποχώρησαν υπό το βάρος των νέων δομών εκμετάλλευσης που διαμορφώθηκαν στις πρώην αποικίες, δεν έκλεισε με τη δημιουργία μιας νέας έννομης τάξης. Η εξουσία που συγκροτήθηκε στην Ηνωμένες Πολιτείες όφειλε, έστω και τυπικά, να λογοδοτεί στον λαό που την εντέλλεται. Σε εποχές, πάντως, όπου συνειδητοποιείται η δυναμική της συλλογικής δράσης, οι πολίτες είναι πιθανό να μην αρκεστούν στους τύπους των πολιτικών δικαιωμάτων, αλλά να προχωρήσουν και στην ουσία της πολιτικής διεκδίκησης.

Η ΜΗΛΙΑ

Εμμανουήλ Ροϊδης

Διασκευή: Μαρινέλλα Βλαχάκη
Εικονογράφηση: Νίκος Μπλαζάκης

Εκδόσεις Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης – Πυξίδα της Πόλης

Το παραμύθι «Η Μηλιά» του Εμμανουήλ0 Ροΐδη δημοσιεύτηκε πρώτη φορά το 1895 και είναι το μοναδικό έργο του συγγραφέα που έγραψε στη δημοτική.

«Ένα ηλικιωμένο ζευγάρι βρίσκει ένα πρωί, κάτω από ένα μηλόδεντρο, μέσα στο δάσος ένα κοριτσάκι, σκεπασμένο με άνθη λευκά, που είχε ρίξει απάνω του ο άνεμος τη νύχτα. Αμέσως το υιοθετούν και το φωνάζουν Μηλιά. Το κορίτσι έχει μεγάλη καρδιά, αγαπάει πολύ τους γονείς του και προστατεύει με κάθε τρόπο τα ζώα και τα πουλιά του δάσους . Εκείνα με τη σειρά τους το ανταμείβουν και…»

Ένα τρυφερό παραμύθι που κρατάει ευχάριστη συντροφιά στα παιδιά αλλά και στους μεγάλους που αισθάνονται κάποιες στιγμές παιδιά.Το βιβλίο περιέχει CD με θεατρική απόδοση του παραμυθιού

από τους, Κωστή Καπελώνη και Μαρινέλλα Βλαχάκη

Πρωτότυπη μουσική από το Λεωνίδα Μαριδάκη

και τραγουδούν, Δάφνη Πανουργιά-Λεωνίδας Μαριδάκης

ΑΡΡΙΖΟΙ

Λευτερης Κουλιεράκης

Εκδόσεις Λιβάνη

Σπάσε τις βεβαιότητές σου, σε κρατάνε ακίνητο. Κι αν η ζωή είναι ένας αόρατος πλην χαραγμένος μονόδρομος; Μήπως οι δήθεν επιλογές και τα διλήμματα είναι άχρηστες νοητικές επινοήσεις; Μήπως ανασύρουμε τις ήδη καταγεγραμμένες «εντολές» που μας έχουν εμφυτευτεί από τη γέννα; Αιρετική σκέψη. Εγωιστικό εύρημα αυτό της ελεύθερης επιλογής. Ανακουφίζει. Έτσι πιστεύουμε ότι είμαστε αφέντες του εαυτού μας.
   Και η ελεύθερη βούληση;

Ο αφηγητής υπάρχει ή είναι ονειρικό ενεργούμενο; Και το παραμύθι; Το χρέος που ως κληροδότημα περνά από χέρι σε χέρι; Ψυχαναλυόμενος ανασυντίθεται, μπρος στα μάτια του αναγνώστη που επέλεξε να «καταστρέψει». Πριν τον πάρει ο μαύρος βαρκάρης, αποδίδει τα oφειλόμενα. Για στερνή φορά ερωτοτροπεί με τις αφυπνισμένες αισθήσεις.

Το μυθιστόρημα κινείται μεταξύ Μύθου, Ονείρου και Πραγματικότητας. Λογοτεχνικό κείμενο ιδιαίτερης γραφής, άμεσο, με εσωτερικό ρυθμό και ποιητικότητα. Ακολουθεί τη ροή του νερού. Μέσ’ από την καινοτόμα πλοκή, αναδύονται οι βαθύτεροι στοχασμοί του συγγραφέα. Μας εκπλήσσει. Επινοεί ένα νέο τύπο ανθρώπου και τον επιβάλλει στο αναγνωστικό κοινό.
   Άρριζοι είναι εκείνοι οι μοναχικοί, που χωρίς να τους δένει τίποτα, χωρίς να ανήκουν πουθενά, ελεύθεροι, αντιμάχονται τα σκοτεινά στεγανά και τα αυθαίρετα όρια.
   «Ολοκληρωτισμός είναι να κλείνεις τη σκέψη του άλλου στη σκέψη σου».

Ενα μυθιστόρημα του Χανιώτη Λευτέρη Κουλιεράκη

ΕΓΚΩΜΙΟ ΤΗΣ ΑΠΡΑΞΙΑΣ Η αποτελεσματικότητα στην κινεζική σκέψη

Φρανσουά Ζυλιέν
Μετάφραση: Θάνος Σαμαρτζής 
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

Ο ευρωπαίος άνθρωπος της πράξης λέει: για να είμαι αποτελεσματικός, πρέπει να θέσω έναν ξεκάθαρο στόχο και να αναζητήσω τα μέσα που θα οδηγήσουν στην πραγματοποίησή του με τον πιο άμεσο τρόπο.
Στην κινεζική σκέψη -όπως την παρουσιάζει εδώ ο Φρανσουά Ζυλλιέν, ένας από τους διαπρεπέστερους σινολόγους της εποχής μας- η αποτελεσματικότητα νοείται διαφορετικά.
Ο κινέζος στρατηγός δεν θέτει στόχους ούτε καταστρώνει σχέδια. Αυτό που κάνει είναι να προσπαθεί να ανιχνεύσει και να εκμεταλλευτεί την εσωτερική δυναμική της κατάστασης· να συντονιστεί με τη φυσική πορεία των πραγμάτων, ώστε να κάνει τις συνθήκες να δουλέψουν για λογαριασμό του.
Σύμφωνα με την κινεζική αντίληψη, τότε δρα κανείς με αληθινή αποτελεσματικότητα, όταν απλώς υποβοηθά αυτό που θα συμβεί ούτως ή άλλως. Όταν το αποτέλεσμα της δράσης του προκύπτει αβίαστα, ανεπαίσθητα, σαν από μόνο του.
Γιατί το μέγιστο κατόρθωμα είναι να ενεργήσεις έτσι ώστε να φαίνεται πως ο καθένας θα μπορούσε να καταφέρει αυτό που εσύ πέτυχες. Χωρίς αντίσταση, χωρίς κίνδυνο, χωρίς κόπο.

ΤΟ ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ, αποτελεσματικότητα και αλληλεγγύη, συναίνεση και θεσμικός πειραματισμός

Μαίρη Χίλσον
Μετάφραση: Νίκος Κουμπιάς
επιμέλεια: Θάνος Σαμαρτζής

Η Σκανδιναβία είναι μια σχετικά μικρή και αραιοκατοικημένη περιοχή στο βόρειο περιθώριο της Ευρώπης. Επί αιώνες, και μέχρι σχετικά πρόσφατα, τις σκανδιναβικές χώρες μάστιζαν η φτώχεια κι η μαζική μετανάστευση στο εξωτερικό. Ωστόσο, από τα μέσα του 20ού αιώνα, η Σκανδιναβία αποτελεί αντικείμενο παγκόσμιου θαυμασμού.
Το διεθνές ενδιαφέρον επικεντρώνεται κυρίως στο περίφημο σκανδιναβικό μοντέλο, όπως αυτό εκφράζεται στα πεδία της πολιτικής, της οικονομίας, της κοινωνικής πρόνοιας και των διεθνών σχέσεων. Το σκανδιναβικό μοντέλο είναι σήμερα συνώνυμο της οικονομικής αποτελεσματικότητας, της πολιτικής συναίνεσης και της κοινωνικής αλληλεγγύης, υπό την εγγύηση και στενή καθοδήγηση του κράτους. Η επιτυχία του μοντέλου οδήγησε και τις πέντε σκανδιναβικές χώρες ― Σουηδία, Δανία, Φινλανδία, Νορβηγία, Ισλανδία― στην επίτευξη ενός πολύ υψηλού βιοτικού επιπέδου, σε συνθήκες κοινωνικής ειρήνης.
Παρά την επιτυχία του, το σκανδιναβικό μοντέλο υφίσταται στις μέρες μας τις πιέσεις της παγκοσμιοποίησης, της δημογραφικής γήρανσης και της μετανάστευσης. Αρκετοί θεωρούν ότι είναι μοιραίο να παρακμάσει. Για πολλούς, όμως, η ευελιξία που έχει επιδείξει έως τώρα αποτελεί εχέγγυο για το μέλλον ― κι αυτό, χάρη στον μοναδικό σκανδιναβικό συνδυασμό ιδεαλισμού και πρακτικού πνεύματος. Το παρόν βιβλίο μελετά τα κύρια γνωρίσματα του σκανδιναβικού μοντέλου και πώς αυτά εξελίχθηκαν την τελευταία πεντηκονταετία, ενώ ταυτόχρονα εξετάζει τις μελλοντικές προοπτικές του.